Studiekiezers kiezen op basis van interesse maar letten ook op toekomstige baankansen en salaris

Op 6 februari publiceerde het Centraal Planbureau de resultaten van een onderzoek waarin voor verschillende onderwijsniveaus en studierichtingen de arbeidsmarktperspectieven naast studie-inschrijvingen worden gelegd. Een van de belangrijkste conclusies uit dit onderzoek is dat er geen relatie lijkt te zijn tussen arbeidsmarktperspectieven en aanmelding voor een opleiding. Markteffect brengt al 16 jaar de motieven, informatiebehoeften en het brongebruik van studiekiezers en hun ouders in kaart. Uit het door Markteffect recent afgeronde Nationaal Studiekeuze Onderzoek (NSKO) blijkt dat de studiekeuze voor een vervolgopleiding op mbo-, hbo- of wo-niveau vooral wordt gebaseerd op de interesse voor een opleiding.

Keuze factoren mbo

Als we kijken naar de belangrijkste factoren bij de keuze van een mbo-opleiding, dan staat op plek 1 ‘de opleiding past bij mij’, gevolgd door ‘de opleiding lijkt me leuk om te doen’ (2) en ‘de opleiding biedt een goede kans op een baan’ (3). Op de vierde plek staat ’ik moet er later (veel) geld mee kunnen verdienen’ en de top 5 wordt gecompleteerd door het aspect ‘de opleiding daagt me uit en motiveert me’.

Keuze factoren hbo

Voor studiekiezers die een hbo-opleiding willen gaan volgen, ziet de top 5 er net iets anders uit. Op plek 1 staat ‘de opleiding past bij mij’, gevolgd door ’de opleiding lijkt me leuk om te doen’ (2), ’de opleiding biedt een goede kans op een baan’ (3), ’goede afwisseling tussen theorie en praktijk tijdens de opleiding’ (4) en ’ik moet mijn ambitie waar kunnen maken’ (5). Het aspect ’ik moet er later (veel) geld mee kunnen verdienen’ staat bij de keuze voor een hbo-opleiding op de 8e plaats.

“Het maken van een studiekeuze is er zeker niet gemakkelijker op geworden de afgelopen jaren. Dit heeft enerzijds te maken met de grote diversiteit aan opleidingen maar ook met de maatschappelijke druk door diverse crisissen waarin deze generatie studiekiezers opgroeit. Studiekiezers willen vooral een opleiding gaan doen die hen leuk lijkt en goed bij hen past. Toch zien we in onze onderzoeken dat studiekiezers zich zorgen maken of zij later wel rond kunnen komen, een huis kunnen kopen of genoeg leuke dingen kunnen doen. Dit geldt zeker voor mbo studiekiezers, waarvan we weten dat (start)salarissen vaak lager liggen dan voor hbo en wo afgestudeerden. Het is aan onderwijsinstellingen om studiekiezers goed voor te lichten over de inhoud van de opleiding, maar ook realistisch te zijn over de toekomst- en baanperspectieven zoals het salaris en carrière pad. Vooral als het gaat om de inhoud van beroepen zien we dat hier nog veel informatie mist die studiekiezers op hun beurt ook graag willen ontvangen vanuit alumni en werkgevers.“ – Davy Zwegers, Client Consultant Onderwijs Markteffect

Keuze factoren wo

Waar bij een studiekeuze voor het mbo en hbo het belangrijkste aspect is dat de opleiding bij de studiekiezer past, vinden studiekiezers voor het wo het belangrijker dat de opleiding hem of haar leuk lijkt om te doen. Verder wordt de top 5 gevolgd door de aspecten ‘de opleiding past bij mij’ (2), ‘de opleiding biedt een goede kans op een baan’ (3), ‘de opleiding daagt me uit en motiveert me’ (4) en ‘ik moet mijn ambitie waar kunnen maken’ (5). Het aspect ‘ik moet er later (veel) geld mee kunnen verdienen’ staat bij deze studiekiezers op de 7e plaats.

“Wat me opviel naar aanleiding van het onderzoek van het Centraal Planbureau is dat onderwijsinstellingen zich direct afvragen of ze hun voorlichting nu anders moeten inrichten. Het NSKO laat zien dat baankansen en financiën wel degelijk een rol spelen in hun keuze, dit wordt ook bevestigd in de vragen die wij zien op voorlichtingsactiviteiten bij onderwijsinstellingen. En past, zoals Davy zegt, in de wereld waarin deze generatie opgroeit. Het blijft als onderwijsinstelling belangrijk om te focussen op dat potentiële studiekiezers in voorlichtingsactiviteiten kunnen ontdekken of de opleiding bij hen past en of het hen leuk lijkt om er 3-6 jaar door te brengen. Zorg daarom voor voorlichtingsactiviteiten die aspecten uitlichten als: sfeer, vakken, lesdagen, docenten en medestudenten. En dan vooral door ervaren, in plaats van alleen voorlichten. Maar vergeet ook niet, zeker in latere fases van het studiekeuzeproces, goed antwoord te kunnen geven op de perspectieven van de opleiding. Geef studiekiezers inzicht in het werk wat ze later gaan doen, geef daarbij een breder beeld dan de stereotypen en werk samen met het bedrijfsleven. Studiekiezers hebben een beperkt referentiekader van beroepen, ze krijgen dit vooral mee vanuit de media en hun eigen omgeving. Wil je hen meer laten nadenken over de toekomst, binnen het vermogen van hun breinontwikkeling, dan zullen we baankansen anders en meer doorlopend in beeld moeten brengen. Ben daarbij eerlijk zodat ze niet denken dat Suits het toonbeeld is van de advocatuur, Greys Anatomy van geneeskunde en dat je van techniek vooral vieze handen krijgt.“ – Nina Hoek van Dijke, Eigenaar en jongeren expert Jong & Je Wil Wat

Nationaal Studiekeuze Onderzoek

Het Nationaal Studiekeuze Onderzoek is een tweejaarlijks onderzoek onder studiekiezers van alle niveaus. Voor het onderzoek zijn ruim 3.000 studiekiezers bevraagd over onder andere de belangrijkste factoren voor de keuze van de vervolgopleiding. Hierbij is een gesloten enquêtevraag voorgelegd met 23 keuzefactoren waarbij studiekiezers de belangrijkste drie factoren konden selecteren in de online vragenlijst. De keuzefactoren zijn gebaseerd op basis van eerdere onderzoeken en zijn tevens in samenspraak met meer dan 30 mbo’s, hogescholen en universiteiten opgesteld.

Onderzoeksverantwoording

Het onderzoek is uitgevoerd onder de onderzoekspanels van Markteffect. In totaal hebben er 3.121 respondenten deelgenomen aan het onderzoek waarvan 426 studiekiezers die een mbo-opleiding willen gaan volgen, 617 studiekiezers die een hbo-opleiding willen gaan volgen en 718 studiekiezers die een wo-opleiding willen gaan volgen. Naast studiekiezers die nog een keuze gaan maken, hebben er ook respondenten deelgenomen die terugblikken op hun studiekeuze en die willen doorstromen binnen het mbo, hbo en wo. De respondenten hebben na het invullen van enkele screeningsvragen 26 enquêtevragen voorgelegd gekregen. Het veldwerk is uitgevoerd tussen 21 november 2023 en 9 januari 2024. Het onderzoek en onderliggende data zijn eigendom van Markteffect.

Enkele resultaten zijn weergegeven in dit nieuwsbericht, de volledige onderzoeksrapportage is tegen betaling beschikbaar. Voor vragen zijn beschikbaar: Davy Zwegers, Client Consultant Onderwijs Markteffect en Astrid Meulenmeesters, Research Consultant.

Over Markteffect

Markteffect is een full-service marktonderzoeksbureau met een specialisatie in onderwijs gerelateerd marktonderzoek. Markteffect is sinds haar oprichting in 2007 nauw verbonden met de onderwijssector en voert onderzoek uit naar het studiekeuzegedrag van scholieren, studenten en professionals. Met behulp van sector brede rapportages aangaande de studiekeuze en maatwerkprojecten voor mbo’s, hogescholen, universiteiten en particuliere opleidingen adviseert Markteffect het onderwijs. Het onderzoeksteam bestaat uit ruim 100 onderzoeks- en dataspecialisten. Markteffect is onderdeel van The Relevance Group. The Relevance Group bestaat uit meerdere internationale bureaus met elk eigen specialisaties op het gebied van marktonderzoek, data science, marketing technology en AI. Meerdere bureaus die uit hetzelfde hout gesneden zijn, hetzelfde DNA hebben en ook hetzelfde doel nastreven: de allerbeste data oplossingen leveren.

Naar het overzicht