Hoe Nederland het uitgavepatroon verandert door gestegen kosten

Hoewel er in Nederland feitelijk geen recessie plaatsvond, voelde dit vanwege alle gestegen prijzen voor veel Nederlanders wel zo. In de vorige meting in november 2022 verwachtte 88% dat er een recessie zou komen. Bijna de helft van Nederland verwachtte dat de recessie meer dan twaalf maanden zou aanhouden. Echter is de economie, ondanks alle prijsstijgingen, in Q4-2022 toch gestegen met 0,6%. Een recessie was er dus niet, ondanks dat veel Nederlanders het wel zo (hebben) ervaren.

Bestedingspatronen aangepast

Een gevolg van de gevoelsmatige recessie is dat er aanpassingen volgen in het bestedingspatroon en het verwachte uitgavenpatroon. Uit onderzoek blijkt dat ruim drie op de vijf Nederlanders (62%) de afgelopen maanden hun bestedingspatroon heeft aangepast om minder geld uit te geven. 11% van de Nederlanders heeft dit (nog) niet gedaan en 26% blijft hierin neutraal. Van de Nederlanders die hun bestedingspatroon hebben aangepast, geeft 80% aan het bestedingspatroon op het gebied van boodschappen veranderd te hebben.

Op boodschappen, kleding en uitjes is het meest bespaard. Minder vaak is er bespaard op sport en verzekeringen. Nederlanders met een laag inkomen hebben het bestedingspatroon van boodschappen het meeste aangepast (93%). Er werd alleen het hoognodige gekocht, gewisseld van A-merk naar huismerken of zelfs gewisseld van supermarkt om minder geld uit te geven aan boodschappen. Door de recessie zijn mensen zelfs ongezonde producten gaan kopen, omdat deze in veel gevallen goedkoper zijn. Wat scherp in de gate wordt gehouden zijn, de aanbiedingen en kortingsvouchers.

Circa drie op de vijf Nederlanders die hun bestedingspatroon op het gebied van vakantie hebben aangepast, hebben dit gedaan door minder vaak op vakantie te gaan. Daarnaast is er vaker gekozen om dichter bij huis te blijven, minder vaak op luxe vakantie te gaan of is de keuze zelfs gevallen op niet meer op vakantie te gaan.

"Wat we zien is dat er bewustere keuzes gemaakt worden. Men gaat meer op zoek naar korting, neemt zelf sneller wat te eten en drinken mee en kijkt tegelijkertijd of iets dagvullend is. Het lijkt of de keuze van een uitje met deze aspecten samenhangen. 

Uit onderzoek weten we dat de gemiddelde Nederlander bij een uitje sowieso al op zoek gaat naar korting. We zien ook dat er afgelopen jaar al vaker gebruik gemaakt is van acties. Als Nederlands Openluchtmuseum vinden we het belangrijk dat cultuur toegankelijk is en blijft voor een brede doelgroep. Vandaar dat we vanaf start hoogseizoen, eind maart, gaan werken met variabele tarieven. Op weekdagen verlagen we de entreeprijzen. Ook hebben we verschillende acties met gemeenten waarbij mensen met een laag inkomen korting krijgen op o.a. cultuur.’’
Carola van der Woude, Hoofd Marketing & Communicatie bij Nederlands Openluchtmuseum

Tegenhouden grote uitgaven

Met de gevoelsmatige recessie zijn Nederlanders voorzichtiger met het doen van grote uitgaven. Drie op de vijf Nederlanders (59%) zouden grote uitgaven tegenhouden tijdens een recessie. De aanschaf van bijvoorbeeld een nieuwe bank, auto of vakantie worden zwaarder overwogen of uitgesteld. Net zoals in de metingen van september en november 2022, is vakantie de grootste uitgave die werd tegengehouden. Nederlanders verwachten minder vaak op vakantie te gaan (52%), en als de vakantie wordt geboekt dan is deze minder luxe dan voorheen.  

Wanneer men vooruit kijkt zijn er veel overeenkomsten met de afgelopen maanden. De voornaamste categorieën om te besparen en het uitstellen van grote uitgaves blijven boodschappen, kleding, vakantie en uitjes. Hoe en of de recessie zich vordert zal, in de loop van de maanden duidelijk worden.

Onderzoeksverantwoording

Het onderzoek is uitgevoerd door onafhankelijk onderzoeksbureau Markteffect in februari 2023 onder een representatieve steekproef Nederlandse respondenten van 18 jaar en ouder.

Benieuwd naar de gehele rapportage? Download hier het gehele rapport!